КАРИМА ОЛИМБОЕВА (АҲМЕДОВА)

(1926-1992)

Карима Олимбоева (Аҳмедова) атоқли мусиқашунос -олималаримиздан. У XX аср ўзбек мусиқа санъатининг ривожланишига самарали ҳисса қўшди. Йиллар давомида вилоятлар бўйлаб ўтказилган фольклор-экспедицияларда фаол қатнашиб, ўзбек, тожик, қозоқ, қирғиз, қорақалпоқ халқларининг мусиқий меросини ва машҳур ҳофиз, созанда ва бастакорлар ҳаёти ва ижодий фаолиятларини ўрганди, бу асосда нота тўпламларини тузди, китоблар ёзди. Ўзбекистон Бастакорлар уюшмаси аъзоси сифатида мусиқий фольклоршунослиги мусиқали драма масалаларига бағишланган ижодий-илмий ишларини ёзди.

К.Олимбоева Қўқон шаҳрида 1926 йили дунёга келди. Ўрта умумтаълим мактабида ўқиб мусиқа мактабида фортепианодан сабоқ олди. 1941 йили Ҳамза номидаги Тошкент мусиқа билим юртига кириб, фортепиано ва мусиқа назарияси бўйича ўқиди. 1945 йилда Карима Тошкент давлат консерваториясининг мусиқашунослик факультетига ўқишга киради. Талабалик даврида унинг халқ мусиқа ижодига қизиқиши ортади. 1946 йилда у Ҳамза номидаги санъатшунослик илмий тадқиқот институтига ишга қабул қилинади. Институт ташкил этган фольклор экспедицияларида К.Олимбоева фаол қатнашади ва фольклорчи мутахассислигини пухта ўзлаштиради. Шу йиллари айниқса, «Ошиқ Ғариб ва Шоҳсанам» халқ достони билан қизиқади ва машҳур Бола бахши ижросида магнит тасмасига, кейин нотага олади. Шу мавзуда И.Акбаров ва Т.Визго раҳбарликларида диплом иши ёзиб, 1950 йилда ўз ишини битиради ва мазкур институтда илмий фаолиятини давом эттирди.

К.Олимбоева (Аҳмедова) фольклор экспедицияларда магнит тасмаларига ёзиб олинган халқ мусиқа намуналарини нотага олиб, қуйидаги номларда нашрдан чиқарган: «25 ўзбек халқ қўшиқлари», «Ўзбек чолғу мусиқаси», «Уйғур халқ қўшиқлари», «Ўзбек халқ мусиқаси». У созанда, хонанда ва бастакорлар ҳаёти ва ижоди ҳақида қуйидаги китобларни ёзди: «Фарғона ва Тошкент мусиқачилари», «Хоразм мусиқачилари» (бу қўлёзмалар институтнинг кутубхонасида сақланади), мусиқашунос М.Аҳмедов билан ҳамкорликда «Ўзбекистон халқ созандалари» (Т., 1959 й.). Бу китобда машҳур халқ ҳофизлари: Домла Ҳалим Ибодов, Мулла Тўйчи Тошмуҳамедов, Ҳожи Абдулазиз Абдурасулов, Шораҳим Шоумаров, Леви Бобохонов, Матпано Худойберганов, Усто Шоди Азизов, Мадраҳим Яқубов (Шерозий), Куржиота Авазматов, Комилжон Отаниёзов ва 20 га яқин машҳур созанда ва бастакорларнинг ижодий йўллари қисқача таърифланган. Т.Йўлдошбоева, М.Аҳмедова, Т.Мирзаевлар билан ҳаммуаллифликда «Ўзбекистон халқ созандалари» (Т.,1974) иккинчи китобини ёзиб, тузувчи ва муҳаррир вазифасини ҳам бажарган.

Узоқ йиллар давомида К.Олимбоева мусиқали драма бўйича илмий тадқиқот ишлари билан шуғулланди, очерк ва мақолалар тайёрлади: «Рождение узбекского музыкального театра», «Узбекская Музыкальная драма», «Музыкальные драмы, созданные в годы войны», «Музыкальные драмы в 1945-1967 годы» ва «Мастера народного искусства - носители многовековых художественных традиций». 1971 йилда у «Ўзбек мусиқали драмаси» мавзуида номзодлик диссертациясини ёқлади. К.Олимбоеванинг қатор илмий мақолалари ўзбек мусиқаси тарихига оид ўқув қўлланмаларга тегишли мавзуларга бағишланган тўпламларга киритилган.

Карима Олимбоева (Ахмедова) Ўзбекистон халқ рассоми Рахим Аҳмедовнинг садоқатли аёли, болаларнинг меҳрибон онаси эди.