ОРИФХОН ҲОТАМОВ

(1927-2002)

Ўзбекистон халқ ҳофизи, забардаст бастакор, моҳир созанда Орифхон Ҳотамов ўзбек мумтоз мусиқа ижрочилиги ва ижодкорлигида ўзига хос мактаб яратган санъаткор. Унинг юзлаб яратган куй, қўшиқ ва ашулалари мусиқа шинавандаларининг қалбидан чуқур жой олди. О.Ҳотамов Ўзбекистон Бастакорлар уюшмаси аъзолари сафига 1991 йили қабул қилинган.

Орифхон Ҳотамов Жиззах шаҳрида 1927 йилнинг 10 октябрида таваллуд топган. 1936 йилда унинг оиласи Тошкентга кўчиб ўтади. Орифхон мактабда ўқиб юрган пайтларида мусиқага қизиқади ва тўгаракка қатнаб най, ғижжак, кейинроқ танбур, дутор чалишни пухта ўзлаштирди. 1944 йилда у Муқимий номидаги мусиқали театрда, 1945 йилдан Ўзбек давлат филармониясида созанда ва хонанда сифатида фаолият кўрсатди.

1950-1954 йилларда О.Ҳотамов Ҳамза номидаги Тошкент мусиқа билим юртида ғижжакдан таълим олади. 1957 йилга қадар маданият уйларида ишлайди. 1957 йилда Ўзбекистон радиоси қошида Д.Зокиров раҳбарлигидаги ўзбек халқ чолғулари оркестрига ишга таклиф қилинади. 1959 йили эса Ғ.Тошматов раҳбарлигидаги мусиқий-этнографик ансамблга таклиф этилади. О.Ҳотамов 1976-1989 йилларда мақомчилар ансамблида ишлайди, 1989-1999 йилларда М.Уйғур номидаги Санъат институтида доцент лавозимида талабаларга анъанавий хонандалик бўйича сабоқ беради. 1999 йилдан умрининг охиригача Ўзбекистон давлат консерваториясининг анъанавий ижрочилик кафедрасида ёш созанда ва хонандаларни тарбиялади.

Бастакор О.Ҳотамовнинг ижодкорлик фаолияти ўзига хос ва серқиррадир. У ўтган даврда 500 дан ортиқ куй ва ашулалар яратди. Бутун ижоди давомида Яссавий, Хайём, Саккокий, Лутфий, Навоий, Бобур, Фузулий, Амирий, Нодира, Ҳазиний, Увайсий, Мунис, Огаҳий, Ҳувайдо, Муқимий, Машраб, Фурқат, Розий, Салоҳий, Рожий, Нисбат каби ўтмиш, Ҳабибий, С.Абдулла, Чустий, С.Зуннунова, Зулфия, В.Саъдулла, Э.Охунова, Х.Яҳёев, Нилуфар, П.Мўмин, Т.Тўла, Н.Муҳаммад, М.Али каби замондош шоирларнинг шеърларига ашулалар яратди. Бу асарларда Ватанга бўлган муҳаббат ва садоқат, миллий ғурур, севги-муҳаббат каби мавзулар ўз ифодасини топган. Масалан, «Найлайин», «Қаро бўлибдур», «Оқара бошлади», «Бўлибдур», «Гулузорим менинг», «Сўнмасму», «Ёр сендек» (Навоий сўзлари); «Билдингму», «Дунё менинг», «Умринг елдай ўтади», «Саховат йўқ» (Яссавий шеърларига); «Фироқингизда», «Сенсан севарим», «Сендин не ҳосил» (Лутфий шеърлари); «Билмас», «Айламиш» (Фузулий шеърлари); «Эй сабо», «Сени кўрдим», «Бўлмаса», «Аламдур», «Дема», «Ўлдурайму дермисан», «Ҳожат эмас», «Тоқатим» (Машраб шеърлари); «Даврон мени ўткарди», «Оразин айтай», «Парво қилмайман» (Бобур шеърлари); «Етиб васлингга», «Баҳона қилиб», «Булбули беқароримиз», «Мен келдим» (Огаҳий шеърлари); «Фидо», «Баҳор эт» (Нодира шеърлари); «Айладинг қўйдинг», «Эй сарви қомат», «Савол айлаб», «Раҳм айладинг» (Фурқат шеърлари); «Ёр эсанг ёнимда бўл», «Гўзал бу», «Қўлингда толейим» (Уйғун шеъри); «Фарзанд», «Кўзинг», «Аҳбоби билан» (С.Абдулла шеърлари); «Табассум», «Оҳиста-оҳиста» (Т.Тўла шеърлари); шоир Чустий билан ҳамкорликда «Ватандир», «Пайдо бўлибдур», «Муддаолардан ҳали», «Овора бўлма, дейди», «Индамаслар олами», «Ризо қилади», «Дерлар», «Тенги йўқ», «Кечмадим», «Бўлурму», «Иши йўқ», «Кам бўлармиди», «Суратингиздан ўргилай», «Баҳор айёмида», «Бир қадаҳ», «Ноз этай келинг» каби қўшиқ ва ашулаларни яратди.

Орифхон Ҳотамов 1989 йилда «Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист», 1993 йилда «Ўзбекистон халқ ҳофизи» фахрий унвонлари, 1997 йилда «Дўстлик» ордени билан тақдирланган.