Ташкилий тузилмаси
ЎЗБЕКИСТОН КОМПОЗИТОРЛАРИ ВА БАСТАКОРЛАРИ УЮШМАСИ

 

АНОНС

Дш Сш Чш Пш Ж Ш Як
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

                      ВАЛЕРИЙ САПАРОВ

(1947-2019)

Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмаси сафига Валерий Сапаров ёрқин, жозибали мусиқа асарлари билан кириб келди. Истеъдодли композитор ўзининг туркман, ўзбек ва Оврўпо мусиқа оҳангларини ўзаро пайваста қилиб яратган симфоник, вокал-симфоник, фортепиано ва турли чолғу оркестрлари, айниқса, эстрада хонандалари ва жамоалари учун басталаган куй ва қўшиқлари билан кўп миллатли республикамиз мусиқа санъати ривожланишига муносиб ҳисса қўшиб келмоқда.

Сапаров Валерий Ибрагимович Туркманистоннинг Мари шаҳрида 1947 йилнинг 26 августида дунёга келди. 6 ёшида умумтаълим мактабига ва мусиқа мактабининг фортепиано синфига ўқишга киради. 1961 йили Д.Овезов номидаги Туркманистон давлат мусиқа билим юртига фортепиано бўйича ўқишга қабул қилинади. 1966 йили уни битириб, мусиқа мактабида ўқитувчи ва концертмейстер лавозимида ишлай бошлади. Бир йилдан сўнг у Тошкент давлат консерваториясига фортепиано мутахассислиги бўйича ўқишга киради. У доцент Ю.Кензер синфида таҳсил кўрди ва 1973 йили пианиночи сифатида битирди.

1979 йилдан М.Ашрафий номидаги Тошкент давлат консерваторияси профессори Т.Қурбонов синфида композициядан таҳсил олади ва 1983 йили бу ўқув юртни композитор сифатида битирди. 1982-1985 йилларда Ҳамза номидаги Тошкент мусиқа билим юртининг эстрада бўлимида «Эстрада аранжировкаси» фанидан дарс берди. 1985-1996 йилларда Эстрада-цирк студиясида, 1996-2005 йилларда Тошкент эстрада-цирк коллежи ўқитувчиси, бўлим мудири, 2005 йилдан Ўзбекистон давлат консерваториясида дарс бериб келмоқда.

В.Сапаров талабалик давридан бошлаб чолғу ва вокал мусиқасининг ҳар хил жанрларида кўпдан-кўп асарлар яратди. Унинг 1980 йилда басталаган флейта, торли чолғулар, фортепиано ва урма чолғулар учун «Концертино»си, 1981 йили ёзган фортепиано концерти, 1986 йили консерваторияни битиришда Давлат имтиҳонига тақдим этган «Тарих саҳифалари» номли биринчи симфонияси, 1985 йилда ёзилган 6 та труба, 2 та фортепиано, торли чолғулар ва урма чолғулар учун «Байрам тантанаси», 1986 йили фагот ва симфоник оркестр учун «Концерт»и, 1987 йили флейта ва симфоник оркестр учун «Концерт»и, 1997 йили 4 та саксофон ва симфоник оркестр учун «Каприччио» каби мазмундор асарларнинг ҳар бири лирик ва драматик ҳолатларни ифода этганлиги билан ажралиб туради. Уларнинг маҳорати ўсаётганидан ва муаллиф ўз ижодий услубини топа олганидан далолат берди.

В.Сапаров камер оркестри учун «Прелюдия ва фуга» 1981 йили америкалик машҳур композитор Ж.Гершвиннинг хотирасига бағишлаб «РЭГТАЙМ», 1984 йили иккита саксофон альт ва камер оркестр учун «Қилпиллама» ўзбек халқ лапари ва «Гўзал ёр» қўшиғи асосида пьеса 1990 йили, Эстрада-симфоник оркестри учун ўзбек халқ лапари асосида «Аяжон» эстрада попурриси 1977 йили, «Ёдгорлик» пьесаси 1979 йили, Икром Акбаровнинг «Газли» қўшиғи асосида фортепиано ва оркестр учун «Концерт пьеса»си 1983 йили, «Байрам увертюраси» 1985 йили дамли чолғулар оркестри учун «Дивертисмент» 1989 йили, 4 та саксофон ва оркестр учун «Каприччио» 1999 й., флейта ва оркестр учун “Регтайм”, альт саксофон ва оркестр учун “Қари Наво” ўзбек халқ куйи асосида пьеса (2006) ва бошқалар.

Композитор иккита фортепиано учун: «Вальс-скерцо», уч қисмли сюита «Прелюд», фортепиано учун «Юмореска», бешта прелюдия, уч қисмли сонатина, 7 та кичик пьеса, вариация, рақс ва токката, учта пьеса: Токката, Юмореска, Рондо-рақс (булар «Юный пианист» 3-қисмида Ғ.Ғулом нашриётида чоп этилган). Шу нашриётда 1981 йили бешта енгил пьеса, 10 та 2 ва 3 овозли полифоник услубда ёзилган пьесалардан 4 таси тўпламга киритилган, Д.Шостакович хотирасига бағишланган уч қисмли соната, 3 та пьеса: скрипка ва фортепиано учун прелюдия, вальс, рақс, виолончель учун соната, гобой учун «Куй», фагот ва фортепиано учун: «Юмореска», вибрафон ва фортепиано учун: «Импровизация ва Аллегро» (1980 йилда Ереван шаҳрида ҳам ижро этилган); кларнет ва фортепиано учун: учта прелюдия; торли квартет учун сюита; флейта, виолончель ва фортепиано учун вариациялар, флейта ва фортепиано учун «Токката» ва «Пастораль», брас-квинтет учун учта пьеса; тенор-саксофон ва фортепиапо учун: концерт вальси ва бошқалар.

В.Сапаров яккахон ва эстрада-симфоник оркестри учун «Лирик монолог» туркуми (С.Капутикян сўзи, 1979 й.), баритон овози, труба, иккита фортепиано ва урма чолғулар учун «Атомлар манзараси» (Т.Хара сўзи 1980 й.), 1984 йили Р.Фарҳодий сўзига «Асрлар овози» номли оммабоп рок-ораториясини Хоразм филармониясининг «Сабо» вокал-чолғу ансамбли илк бор ижро этган. Эркаклар хор жамоаси ва оркестр учун «Туркистонликман» номли кантатаси (1988 й.), (Н.Буртишева сўзи). Бунинг орасида якка хонанда ва болалар хор жамоалари учун романс ва хор акапеллалар яратди.

В.Сапаров “Любовь в стиле блюз” мюзиклини (2013), “Слуга двух господ” опереттасини (2016), “Романтики” (2015),                “12 стульев” мусиқали комедиясини (2016), Республика қўғирчоқ театри учун «Қуёш менинг дўстим» (1984 й.), «Пахтаой» опера-эртак (1987 й.), ёзувчи О.Генри ҳикояси асосида «Қариндошлик қалб» (В.Борисов либреттоси, 1990й.), Челябинск шаҳри қўғирчоқ театри учун «Оловиддиннинг сеҳрли шамчироғи» (1991 й.),  спектаклига мусиқа басталади.

Серғайрат композитор В.Сапаров шу кунга қадар 100 дан ортиқ қўшиқлар яратди. Улар орасида «Севинчли номлар», «Элегия», «Муҳаббат хотираси», «Ватаним куйлари», «Карусель», «Меҳнат ва тинчлик учун», «Ўзбекистон меҳмонлар кутмоқда», «Биз дунё ёшлари» (Р.Фарҳодий сўзлари), «Қайтиб келиш», «Христофор Колумб» (Н.Бутишев сўзлари), «Берёзалар ялтирайди» (Л.Дербенёв сўзи), «Ҳаммаси биз учун», «Бола юраги» балладаси, «Бу шаҳарни мен қураман» (Л.Ошанин сўзлари), «Истардим» (Р.Ҳамзатов сўзи) ва бошқалар.

Сапаров Валерий Ибрагимович 1990 йили Францияда ўтказилган халқаро мусиқа асарлари танловида диплом билан тақдирланган, 2012 йилда “Дўстлик” ордени билан мукофотланган.