АСОСИЙ САҲИФА
ЎЗБЕКИСТОН КОМПОЗИТОРЛАРИ ВА БАСТАКОРЛАРИ УЮШМАСИ

 

Play
previous arrow
next arrow
previous arrownext arrow
Shadow
Slider

Табриклар

АНОНС

Дш Сш Чш Пш Ж Ш Як
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

ИЖОДИЙ УЧРАШУВЛАР ВА МАҲОРАТ ДАРСЛАР



КОНЦЕРТЛАР



"ДЎСТЛАР" КЛУБИ



ФЕСТИВАЛАР



                               ФЕЛИКС ЯНОВ-ЯНОВСКИЙ

(1934)

Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби, Ўзбекистон давлат консерваториясининг бастакорлик ва чолғулаштириш кафедраси профессори, композитор Янов-Яновский Феликс Маркович Ўзбекистон Композиторлар уюшмаси сафига 1963 йили лирик, оҳангдор, ранг-баранг, жозибали мусиқа асарлари билан кириб келди. У ўз ижодий услубини топиш йўлида жаҳон классик композиторларининг услубий анъаналарини ва XX асрда бунёдга келган мусиқий оқимларни, миллий маданият манбаларини синчковлик билан кузатди, ўрганди ва ўз ижодий услубини топиб олди.

Янов-Яновский Феликс Маркович 1934 йилнинг 28 майида Тошкентда таваллуд топди. Болалигидан скрипка чалишга қизиқди. У 1941 йилдан  В.А.Успенский номидаги махсус мусиқа мактабининг скрипка синфида ўқиди. 1952 йили Тошкент давлат консерваторияси оркестр чолғулари факультетининг скрипка синфида профессор Н.Е.Бронфмандан сабоқ ола бошлади, 1953 йилдан бошлаб, бир пайтда профессор Б.Б.Надеждин синфида композициядан ўқиди. Ф.Янов-Яновский 1957 йили скрипка, икки йилдан сўнг композиция бўйича консерваторияни муваффақиятли битирди.

Истеъдод соҳиби композитор Ф.М.Янов-Яновский меҳнат фаолиятини талабалик давридан бошлади. У 1954-1956 йилларда рус драма театри оркестрида скрипка чалди. 1956-1964 йилларда М.Қориёқубов номидаги Ўзбек давлат филармониясининг симфоник оркестрида, 1964-1968 йилларда Ўзбекистон радиоси қошидаги торли квартетда, 1957-1961 йилларда консерваториянинг камер синфида концертмейстер лавозимида, 1961-2014 йиллар мобайнида бастакорлик ва чолғулаштириш кафедрасида ўқитувчи, катта ўқитувчиси, доцент (1977 йилдан), профессор (1988 йилдан) лавозимларида, 1974-1980 йилларда мусиқашунослик ва композиторлик факультети декани ва 1979-1986 йилларда бастакорлик кафедраси мудири вазифаларида ишлади.

 

Унинг ижодкорлик фаолияти ҳам талабалик йилларидан бошланди. Шу даврда яратган кўп асарлари орасида «Симфониетта» (1957й.) ва Г.Х.Андерсеннинг «Дюймовочка» эртак-спектаклига (1956й.) басталаган мусиқаси машҳур бўлди. Композитор ўтган йиллар давомида мустақил равишда баракали ижод қилди ва умум оврўпа мусиқий интонацион доирасида мусиқа басталади. Шу билан бирга ўзбек халқининг анъанавий мусиқа меросига мурожаат қилиб, ғижжак ва фортепиано учун «Прелюдия ва фугетта», чанг ва фортепиано учун 3 та пьеса, ғижжак, альт-ғижжак ва фортепиано учун иккита пьеса, ғижжак ва фортепиано учун «Сюита», ўзбек халқ чолғулари оркестри учун «Алла» каби асарларни яратди, бир неча халқ куйларини оркестр учун қайта ишлади.

Ф.Янов-Яновский мусиқанинг барча жанрларида баракали ижод қилмоқда. Масалан, йирик жанрда - скрипка ва симфоник оркестр учун учта «Концерт» (1961, 1976, 1992й.) ва «Концерт сюитаси» (1962й.), торли квартет ва камер оркестр учун «Соnсеrtо grosso №1» (1969), симфоник оркестр учун «Концерт» (1973й.), “Ната-вальс” (№№1-5, 2007-2017), “Танго” (2016), фортепиано ва симфоник оркестр учун «Концертино» (1978й.), скрипка, альт, виолончель ва торли оркестр учун «Оддий концерт» (Соnсеrtо grosso № 2, 1989й.), гобой ва оркестр учун «Концерт» (1980й.), «Эпитафия» (1979й.), камер оркестр учун «Ларго ва скерцо» (1980й.), симфоник оркестр учун 1-(1982), 2-(1986), 4-«De Profundis»-(1990й.) симфониялари, баритон ва камер оркестр учун  3- симфония (1987), труба ва кичик оркестр учун икки қисмли «Концерт Dyptich» (1998й.), кларнет, фагот, корнет апистон, скрипка, виолончель ва урма чолғулар учун «Есhо» (1999й.), симфоник оркестр учун «In tempo sostenuto» (2000й.), 4 қисмли Бешинчи симфония (Ф.Г.Лорка сўзи, 2012), маримба, чембало ва оркестр учун 4 - Concerto grosso (2015), саксофон альт, тромбон ва оркестр учун 5- Concerto grosso (2016), труба пикколо, фортепиано, чембало, орган ва оркестр учун 6- Concerto grosso (2017), най, қўшнай, рубоб прима ва халқ чолғулари оркестри учун 7-Concerto grosso (2017), оркестр учун “Пространство теней” 2 та дафтари (2016, 2017), П.Гоген суратларига 9 қисмли “Таитянские пасторали” хореографик сюитаси, “Часы” вокал-симфоник поэма (Э.Верхарн сўзи, 2017), виолончель ва оркестр учун “Fabula-2” концерти (2009), альт ва оркестр учун “Fabula-3” концерти (2010), овоз ва торли оркестр учун “Fabula-4” концерти (2011), флейта ва оркестр учун “Fabula-5” концертиноси (2012), контрабас ва паст овоздаги торлилар учун “Fabula-6” концерти (2014), камер-чолғу мусиқада - виолончель ва фортепиано учун «Настроение» туркуми (1970й.), фортепиано учун «Концертино» (1978й.), флейта ва фортепиано учун пьесалар (1980й.), орган учун «Поэма-импровизация» (1986й.), флейта ва фортепиано учун «Вальс» (1985 й.), соло альт учун «Прелюдия ва фугетта» (1987 й.), фортепиано учун пьесалар, сонатина, «Брасс-квинтет» №1 ва №2 (1991,1994й.), торли квартет учун «Sostenutо» (1993 й.), флейта ва 14 чолғу учун “Мусиқа” (1995 й.), камер ансамбль учун «Мусиқа» (1995 й.), «Silhouette» (1996 й.), труба ва кичик оркестр учун «Diptich» (1998 й.), саксофон квартети учун «I-M-T» (2002), ансамбль учун «Lontano» (2003), инглиз сурнайи, 2 та саксофон, маримба ва контрабас учун «Music for five» кичик концерти (2004), ансамбль учун «Piano, piano...» (2004), 2- ва 3- торли квартетлар (2009), скрипка ва ансамбль учун “Discussion” (2010), виолончель ва фортепиано учун Соната (2011) ва бш.

Композиторнинг ижодида вокал-симфоник ва камер вокал мусиқа жанрлари ҳам мавжуд. Ўтган давр ичида у қуйидаги асарларни ёзди: овоз ва симфоник оркестр учун «Я слушаю время» поэмаси (Н.Браун сўзи, 1962й.), сухандон, хонандалар, хор ва симфоник оркестр учун «Голос» (Э.Межелайтис сўзи, 1968 й.), солистлар, эркаклар хори ва симфоник оркестр учун «Повесть о Чили» (Л.Арагон, Э.Баркеро, Г.Валькарсель, Ф.Г.Лорка, П.Неруда ва С.Альенде сўзлари, 1977 й.), “Из Евангелия от св.Марка” (7 қисмли, 2015) ораториялари, «Элегия» (С.Фукао сўзи, 1973 й.), А.Орипов сўзига «Триптих», У.Хайём сўзига «Из поэзии Омара Хайяма» (1980 й.), А.Орипов сўзига «Поэтические строфы» кантатаси (1987 й.), У.Хайём рубоийларига, баритон овоз ва оркестр учун «Рубайат», яккахонлар, камер хори, орган ва камер ансамбли учун «Dies irae» (1994 й.), хонанда, хор ва оркестр учун «Реквием» (1997й.), А.Пушкин шеърларига, контр-тенор овози ва урма чолғулар учун «Приношение Бахусу», тенор овози ва ансамбль учун «De Ecclesiastes» (1999 й.), сопрано, меццо-сопрано овозлари, кларнет, вибрафон, скрипкалар, виолончеллар учун «Stabat Mater» (2000 й.), сухандон, хор ва оркестр учун 2001 йил 11 сентябрдаги қурбонлар хотирасига “In memoriam” (2011), овоз ва виолончель учун “Мимолетность” (А.Князев сўзи, 2017) вокал туркуми, “В часах уснуло время” 5 қисмли вокал-чолғу туркуми (лотин-америка шоирлари шеърлари, 2018), вокал ансамбль учун “All ava Ufar” асари, хитой ва япон шоирлари шеърларига “Грустные песни” романслар туркуми (2005), антик шоирлар шеърларига сопрано, тенор ва ансамбль учун «Odi et amo» (2011) ва бошқалар.

Йиллар давомида Ф.Янов-Яновский турли мавзуларда ёзилган саҳна асарларига мусиқа басталади. Масалан, Тошкент рус драма театри учун «Ещё раз о любви» (Э.Радзинский пьесаси, 1961 й.), «Сердце на ладони» (А.Шамякин пьесаси, 1966й.), «Три пилюли» (В.Иловайский пьесаси, 1967 й.). «Ревизор» (Н.Гоголь пьесаси, 1967 й.), «Конармия» (И.Бабель пьесаси, 1968 й., А.Малахов билан ҳамкорликда ёзилган), «Человек со звезды» (1969 й.), «Путешественник без багажа» (Ж.Ануй пьесаси, 1971 й.), «Дни тревог и надежд» (К.Ёрматов ва М.Мелкумов пьесаси, 1974й.), «Дон Карлос» (Шиллер пьесаси, 1974й.), Ёш томошабинлар театри учун «Конёк горбунок» (А.Малахов билан ҳамкорликда, П.Ершов пьесаси, 1959й.), «Журавлинные перья» (Киносита пьесаси, 1960 й.), Республика қўғирчоқ театри учун «Кто украл луну?» (Р.Фарҳодий пьесаси, 1983й.), «Как Качал-палван с фашистом воевал» (Н.Розимуҳаммедов пьесаси, 1985й.) спектаклларига мусиқа, С.Маршак либреттосига «Петрушка-иностранец» (1970 й.), «Оркестр» (Ануй либреттоси, 1991 й.), «Спасение...» (Ф.Ховревол либреттоси, 1999 й.), “Аккомпаниатор” (М.Митуа либреттоси, 2001), “Принцесса на горошине” (Г.Х.Андерсен, 2009), “Как включали Ночь (Р.Бредбери, 2017), “Муза” (А.Руссен, 2016) операларини, “Урашима Таро” (2006) балетини, тенор, ансамбль ва раққосалар учун япон шоирлари шеърларига “Дивертисмент” (Времена года) яратди.

Композиторнинг ижодида кино мусиқаси ҳам муҳим ўрин эгаллайди. У 2000 йилга қадар 50 тадан ортиқ бадиий кинофильм, телефильм ва мультфильмларга мусиқа басталади. «Слепой дождь» (реж. А.Қобулов), «Этот славный парень» (реж. Э.Хачатуров, 1972й.), «Мой добрый человек» (реж.Р.Ботиров, 1973й.), «Поклонник» (реж. А.Ҳамраев, 1973 й.), «Ты — песня моя» (реж. А.Қобулов, 1975 й.), «Далекие близкие годы» (реж. К.Ёрматов, 1977 й.), «Смысл жизни» (реж. Д.Салимов, 1987й.), «Вельд» (реж. Н.Тўлахўжаев, 1987 й.) бадиий фильмлари, «Глазами друга» (реж. М.Зокиров, 1965 й.), «Қўғирчоқбоз» (реж. Л.Бобохонов, 1970 й.), «Лётное поле», «У самого синего небо» (реж. Л.Бобохонов, 1972й.), «Найти любимую» (реж. Ш.Жунайдуллаев, 1979 й.) телефильмлари, «Уста Салимжон» (реж. А.Аҳмадхўжаев, 1974 й.) ҳужжатли фильми,  «Солнечный луч» (1970 й.), «Мал да удал» (реж. К.Камолова, 1971 й.), «Этот упрямый зайчонок» (реж. Ш.Шокирова, 1972 й.), «Заколдованный корабль» (реж. З.Ройзман, 1975 й.), «Арба» (реж. А.Бобохонов, 1976 й.), «Кураш» (реж. Ш.Шокирова, 1980 й.), «Час пик», «Всходы» (1982 й.), «Идол» (1983 й.), «Щенок и семеро гусят»,  «Будет ласковый дождь» (Н.Тўлахўжаев, 1984 й.), «Забор» (1981 й.), «Крыша» (реж. А.Собиров, 1983 й.), «Волшебный най» (реж. Боймуҳаммедов, 1982 й.), «Глиная сказка» (реж.Смирнов, 1983й.), «Царевна мышей» (реж. Кривошеева, 1983й.), «Летающий суслик»; 1984 й. «Капля» (реж. Д.Салимов) мультфильмлари, «Ислом тарихи» сериали (1996-2000 йй.), «Цветы на поляне» (1997й.), 6 серияли «Алпомиш» (2000 й.), “Рустам и Саид” (2015-2017), “Легенда о крыльях” (2016), “Арк”, “Қуш” (2010), “Букри ошиқ” (2013), “Фарход ва Ширин”, “Соколиная охота”(2011) (реж. Н.Тўлахўжаев,) каби мультфильмлар,  «Чудовище или ктото иной» (реж. А.Фатхулин), «Тайное путешествие эмира», «Второе путешествие Каипа» (реж. Ф.Давлетшин), «Согдиана» (реж. Г.Шермуҳаммедов), “Единственная и неповторимая” (М.Малик, 2007), “Нам здесь жить” (Ф.Файзиев, 2008) каби бадиий фильмларга мусиқа басталади.

Ф.Янов-Яновский якка хонанда, хор жамоалари, болалар учун йиллар давомида қўшиқлар ҳам яратдики, улар ижрочиларнинг репертуарларидан муносиб ўрин олган.

Композитор Ф.Янов-Яновскийнинг юқорида тилга олинган мусиқа асарлари шундан далолат берадики, у доимий равишда ижодий барқарорликка, кўп композиторлар ўйламаган ёки унчалик аҳамият бермаган, анъанавий мусиқа жанрларини кенгайтириш, янги воситаларни қўллашга интилди. Албатта, ижодкорнинг ҳамма асарлари ҳам бир хил бадиий қийматга эга эмас. Лекин, шуни айтиш жоизки, ўз услубини топа олгани ва ижодининг ранг-баранглигини инкор этиб бўлмайди.

У 1981-1991 йилларда Ўзбекистон Бастакорлар уюшмасидаги «Иваново» ижодий уйида ёшларга маслаҳатчи бўлган.

Ф.Янов-Яновский 1977 йили Ўзбекистон Ҳукуматининг фахрий ёрлиғи ва 1988 йили «Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби» фахрий унвони билан тақдирланган. У 1986 йили Ўзбекистон Ёшлар мукофоти совриндори, Украина Республикасининг Львов шаҳрида 1981 йили ўтказилган кинофестивальда «Всходы» мультфильмининг мусиқаси учун диплом, 1996 йили ўғли Дмитрий билан ҳамкорликда «История ислама» мультфильмига ёзган мусиқаси учун Ўзбекистон Киночилар уюшмасининг «Грифон» соврини, 2001 йили Ўзбекистон Республикаси мустақиллиги 10 йиллиги юбилей медали, 2008 йилда M&TVA мукофоти билан тақдирланган.

Композиторнинг асарлари АҚШ, Германия, Франция, Англия, Чехия, Болгария, Исроил, Япония, МДҲ давлатларида ижро этилган.