АСОСИЙ САҲИФА
ЎЗБЕКИСТОН КОМПОЗИТОРЛАРИ ВА БАСТАКОРЛАРИ УЮШМАСИ

 

Play
previous arrow
next arrow
previous arrownext arrow
Shadow
Slider

Табриклар

АНОНС

Дш Сш Чш Пш Ж Ш Як
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

ИЖОДИЙ УЧРАШУВЛАР ВА МАҲОРАТ ДАРСЛАР



КОНЦЕРТЛАР



"ДЎСТЛАР" КЛУБИ



ФЕСТИВАЛАР



                          ИЛЁС АКБАРОВ

 (1909-2002)

 

Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби, профессор Илёс Акбаров республикамиз мусиқа маданиятининг йирик вакилидир. Бастакорлар уюшмасига тамал тошини қўйган авлодга мансуб эди. Узоқ йиллар давомида китоб ва дарсликлар, турли мавзуда илмий мақолалар ва тақризлар, ўзбек тилида илк изоҳли мусиқа луғатини тузган, мусиқий-фольклор экспедицияларида иштирок этиб, 9 жилдлик «Ўзбек халқ мусиқаси» нота тўпламларига муҳаррирлик қилди. Шунингдек, Тошкент консерваториясида 50 йилдан ортиқ муаллимлик меҳнати билан республикамиз XX аср мусиқа санъати, таълими ва илм-фани ривожига муносиб ҳисса қўшди.

Илёс Акбаров 1909 йил 5 майда Тошкентда туғилди. Жадидчилик ҳаракатининг фаолларидан Мунаввар Қорининг ҳовлисида очилган «Мухторият» номли мактабда ўқиди. Сўнгра педагоглар тайёрлайдиган техникумда сабоқ олди. Болалигидан мусиқага қизиққанини сезган Мунаввар Қори маслаҳати билан Илёс Акбаров 1927 йили Тошкент мусиқа билим юртига ўқишга киради. Бу даргоҳда у машҳур созанда Абдусоат Ваҳобовдан дутор чалишни, танбурчи ва ҳофиз Шораҳим Шоумаровдан танбур чертишни ўзлаштирди. Иқтидорли талаба шу ўқув юртида 1930 йилдан бошлаб мусиқий назарий фанлардан дарс бера бошлади. Ўқишни 1932 йили битиргач Ҳамза номидаги санъатшунослик институтида илмий ходим, 1943-1948 йилларда эса директор вазифасида ишлади.

1936 йилда ташкил топган Тошкент давлат консерваториясига И.Акбаров биринчилардан бўлиб мусиқашунослик факультетига ўқишга кирди. Бу ерда В.А.Успенский, В.А.Фортунатов, В.А.Цуккерман, Я.Б.Пеккер каби устозлардан сабоқ олди. 1943 йилда уни консерватория раҳбарияти ишга таклиф қилди ва шу даргоҳда мусиқа назариясидан дарс бериб, профессор даражасигача кўтарилди. 1963-1992 йилларда Акбаров мусиқа назарияси кафедраси мудири лавозимида фаолият кўрсатди.

У 1931 йили В.А.Успенский ва Е.Е.Романовскаяларнинг Фарғона водийси бўйича фольклор-этнографик экспедицияда Х.Муҳамедова билан биргаликда қатнашган, Хоразм воҳаси бўйича (1935 й.) Е.Е.Романовская раҳбарлигида, 1937-1939 йилларда яна Фарғона водийсига сафар қилишади. 1946 йили Андижон вилоятига Х.Муҳамедова билан ҳамкорликда ва 1959, 1960 йилларда яна Андижон вилоятига М.Аҳмедов билан ҳамкорликда фольклор экспедициялар ташкил қилиб, созанда ва хонандалар ижросида юзлаб халқ ва мумтоз мусиқа намуналарини магнит-тасмаларига ёзиб олиб, кейин уларнинг айримларини нотага олишган. Бу экспедицияларда орттирган тажрибаси 1950 йилларда Ўзбекистон халқ артисти Академик Ю.Ражабий тўплаб нотага олган беш жилдлик «Ўзбек халқ мусиқаси» тўпламларига муҳаррирлик қилишида қўл келди. И.Акбаров таҳрири остида М.Юсупов ва О.Ҳалимовлар томонидан тўплаб нотага ёзиб олган «Хоразм мақомлари» (6 том), «Хоразм ашулалари» (7, 9 томлар), «Қорақалпоқ қўшиқлари» (8 том) нашр эттирилди. 1980 йилларда эса М.Юсупов томонидан «Хоразм мақомлари» қайта тайёрланган уч жилдлик тўплами ҳам И.Акбаров таҳрири остида чоп этилди. Навоий, Муқимий ва Фурқат ғазалларига басталанган ашулалар нотасини икки жилдлик тўплам сифатида тайёрлади ва 1949, 1952 йилларда чоп эттирилди.

 

Ил.Акбаров ижодий фаолиятида ёш авлоднинг мусиқий саводини ўстиришга катта эътибор бериб, кўп йиллар давомида М.Қориёқубов номидаги Ўзбек давлат филармониясида маърифий ишларни олиб борди. Умумтаълим мактабларида мусиқа дарсларини такомиллаштириш борасида С.Ҳайитбоев ва Т.Ҳусаиновлар билан ҳамкорликда дастурлар ва дарсликларни яратди, услубий қўлланмалар тузди.

Ил.Акбаров 1934 йили болалар театрида саҳнага қўйилган «Ёрилтош» спектаклига мусиқа басталади, болалар учун қатор қўшиқлар яратди. И.Акбаров ўзбек бастакорларидан Тўхтасин Жалилов, Юнус Ражабийлар билан дўстона муносабатда бўлиб, уларнинг ҳаёти ва ижодий фаолиятлари тўғрисида «Тўхтасин Жалилов» (Ғ.Ғулом номидаги нашриёт, Т., 1978й.) ва рус тилида «Юнус Ражабий» (Изд. «Сов.композитор» М., 1982г.) китобларни ёзиб чиқарди. Бастакорлар уюшмаси ҳайъатининг аъзоси ва Мусиқа фонди ҳайъати раиси сифатида узоқ йиллар давомида фаолият кўрсатди.

Ил.Акбаров 1956 йили «Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби» фахрий унвони, 2000 йилда «Эл-юрт ҳурмати» ордени ва бошқа орден, медаллар билан тақдирланган.